Wat is een dialect, streektaal of accent?
Een dialect of een streektaal is een taal met een eigen woordenschat, eigen klanken en eigen grammaticaregels.
Nederland heeft als officiële talen het Nederlands, het Fries en de Nederlandse Gebarentaal. Daarnaast zijn het Nedersaksisch en het Limburgs erkende streektalen. Het Nedersaksisch is de taal van het noorden en oosten. Sallands is een van de dialecten van het Nedersaksisch en Hooltns is weer een variant van het Sallands.
Er zijn ook mensen die geen streektaal spreken maar wel een accent hebben. Dit betekent dat je kunt horen uit welke streek ze komen maar dat ze de woordenschat en grammatica van het Nederlands hebben.
Veel mensen houden zich bezig met streektaal en dialect.
Hieronder een paar interessante links voor als je je wilt verdiepen in het Hooltns of in streektaal in het algemeen.
(gewijzigd 2 juni 2023)
Organisaties
De Oudheidkamer Holten. Over de geschiedenis van Holten, niet specifiek taal. Wel is er een werkgroep Heemkunde (Anne Jansen)
http://www.oudheidkamerholten.nl
De IJsselacademie heeft aandacht voor streektaal in Overijssel. www.ijsselacademie.nl. Geeke Snijders is kwartiermaker en Albert Bartelds streektaalconsulent.
In 2023 komt er een online cursus Nedersaksisch; geschiedenis, schrijven, spreken en gebruiken. Door Harrie Scholtmeijer. https://www.ijsselacademie.nl/leer-nedersaksisch-met-een-online-cursus/
In maart verschijnt de Wiesneus, gratis streektaaltijdschrift Nedersaksisch voor basisscholen. https://www.ijsselacademie.nl/wiesneus/
Er zijn plannen voor een website voor woordenboeken en grammatica.
Vereniging van Leraren in Levende Talen heeft een sectie Nedersaksisch. Wil streektalen verder ontwikkelen, bijdragen aan mentaliteitsverandering, Nedersaksische leermiddelen in het onderwijs bevorderen, vooral in het voortgezet onderwijs. Convenant in 2018. https://nedersaksisch.levendetalen.nl Projectleider Willemijn Zwart vanuit IJsselacademie.
Meertens Instituut, onderzoek naar taal en cultuur in Nederland.
Lezen
HoltenExtra
Weekblad voor Holten met een online platform. Met een column van Teun Deijk in het Hooltns en de rubriek Hooltns. www.HoltenExtra.nl
Woordenboek van de Overijsselse dialecten, een thematisch woordenboek.
Door Harrie Scholtmeijer van de IJsselacademie. 2001. Over taalvariatie. http://www.detaalvanoverijssel.nl. 2016. Hier zijn ook geluidsfragmenten te vinden van Holtens dialect (over dingen van vroeger) en een verhaal van Willemien Grobben. Ook het Sallandlied en het Beusebargslied. Als auteurs uit Holten worden B.H.Brouwer en Hennie (!) Wibbelink genoemd.
Holtenaren hebben hieraan meegewerkt: mevr. E. Hegeman-Nieuwenhuis, dhr. GJ Gervedink-Nijhuis, mevr. B. Ten Dam-Weijers, Mevr. H. Koopman-Aanstoot, mevr. F. Ten Velde, dhr. H. Kolkman
Mijnwoordenboek.nl
Met onderdelen over sallands, https://www.mijnwoordenboek.nl/dialect/sallands, achterhoeks https://www.mijnwoordenboek.nl/dialect/Achterhoeks
Twents https://www.mijnwoordenboek.nl/dialect/twents
Noaber, magazine voor het oosten.
Met aandacht voor taal en cultuur, een rubriek met dialectwoorden en verhalen in de streektaal.
Tekening over plodderig https://www.naober.nl/platteland/humor/plodderig/
Website over Nedersaksisch. Met uitleg over de geschiedenis en promotiefilmpje.
Wikipedia over de kenmerken van Sallaands. In het dialect natuurlijk.
https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Sallaands
Kijken en luisteren
Podcast Het Dialectenbureau
Van prof. Marc Oostendorp. Elke aflevering een thema, zoals feesten, religie of muziek.
Herman Finkers over dialect
https://www.youtube.com/watch?v=sD39yFog8bw
NTR programma Dat is andere taal.
Met Herman Finkers over tweetaligheid (bij kinderen)
https://www.youtube.com/watch?v=YN_Jgh1YYxs. 24 minuten
Ook een boek (van Meertens instituut)
De beentjes van Sint Hildegard
Film in het Twents over een verstikkende liefde, met Herman Finkers en Leonie ter Steege.
Promotiefilmpje: https://www.youtube.com/watch?v=ezuLrgUoTTM&t=60s
Podcast De Nedersaksen, van Hedon productiehuis en de IJsselacademie. Tweewekelijks, in de streektaal, gepresenteerd door Hendrik Jan Bökkers en Albert Bartelds. Over de Nedersaksische taal en geschiedenis. Met bekende gasten en live muziek. Drie seizoenen met 24 afleveringen. https://www.hedontalentsupport.nl/pagina/97/nedersaksen
Tiktok Wearldsproake
van Martin ter Denge uit Rijssen. Korte filmpjes over het Nedersaksisch